Μέρος του άρθρου δημοσιεύτηκε αρχικά στον Οινοχόο της Καθημερινής στις 19/12/2021.
‘Το κρασάκι, το αγνό, που το έχει φτιάξει ένας γνωστός μου με μεράκι’. Φυσικά με το ίδιο μεράκι, “εμφιάλωσε” το αγνό κρασί του σε πλαστικά μπουκάλια για να το μοιράσει ή να το πουλήσει σε γνωστούς και αγνώστους. Το αφήγημα είναι γνωστό σε όλους μας και πονά ακόμα περισσότερο όσους αντιλαμβάνονται την πολύπλευρη αξία του εμφιαλωμένου κρασιού.
Η χώρα μας δεν έχει παράδοση και οινική κουλτούρα. Είμαστε σχετικά νέοι στον κλάδο της εμπορικής παραγωγής κρασιού και έτσι η αλυσίδα που ξεκινά στο αμπέλι και τελειώνει στο ποτήρι έχει διατηρήσει πολλές από τις συνήθειες και τις παραστάσεις της σπιτικής παραγωγής. Κανείς δε μπορεί να παραβλέψει την σύνδεση των αναμνήσεων που έχουμε όλοι στη ζωή μας με τις αποφάσεις που λαμβάνουμε. Για πολλούς οι παραστάσεις αυτές περιλαμβάνουν τους παππούδες που έφτιαχναν με λαχτάρα και προσήλωση το κρασί που θα έπινε η οικογένεια όλον τον χρόνο, χαρούμενα οικογενειακά τραπέζια όπου το κρασί αυτό καταναλωνόταν και φιλόξενα στέκια όπου το ίδιο κρασί στο κατρούτσο έρεε σε αφθονία. Με αυτές τις εικόνες κατά νου και τον πονοκέφαλο της επόμενης ημέρας να έχει σβηστεί από τη μνήμη, η επιλογή του χύμα κρασιού μπορεί να γίνει σχεδόν μηχανικά.
Την ίδια στιγμή παρά τις προσπάθειες που γίνονται από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, το εμφιαλωμένο κρασί εξακολουθεί να έχει την ταμπέλα ενός προϊόντος για την ελίτ, γεγονός που συχνά ενισχύει την μηχανική επιλογή του χύμα εις βάρος του εμφιαλωμένου. Άγνωστα πρωτόκολλα και εθιμοτυπικά, δυσνόητες φράσεις και περιγραφές, αναφορά σε τεχνικές οινοποίησης και ολοκαίνουριες-αρχαίες πρακτικές, συχνά επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους σε λεπτομέρειες για ειδικούς δημιουργώντας έτσι ένα τοίχος απέναντι στους απλούς καταναλωτές και κρατώντας τους σε απόσταση ασφαλείας. Το κρασί πρέπει να προσφέρει στιγμές απόλαυσης και όχι εξισώσεις που ζητούν λύσεις, οπότε μπροστά στην αποκρυπτογράφηση ενός γρίφου (βλέπε wine list) ο δρόμος του γνωστού και χωρίς ερωτηματικά χύμα κρασιού φαντάζει ευκολότερος.
Η οινική παράδοση και το γνωστό wine snob θα μπορούσαν ίσως να καταπολεμηθούν ευκολότερα αν δεν υπήρχε η συχνά αληθής εντύπωση πως το εμφιαλωμένο κρασί είναι ακριβό. Με τη χώρα μας να παλεύει πάνω από μια δεκαετία να ορθοποδήσει οικονομικά και την εποχή των παχιών αγελάδων να μην έχει να μας αφήσει βαριά οινική κληρονομιά, το κόστος το κρασιού γίνεται τακτικά ο βασικός παράγοντας επιλογής κάθε προϊόντος με το κρασί να μη διαφέρει σε αυτό. Η αλήθεια είναι πως οι παραγωγοί δίνουν μεγάλο αγώνα για να βγάλουν στην αγορά κρασιά ικανοποιητικής ποιότητας σε χαμηλές τιμές, η τράπουλα όμως συχνά είναι σημαδεμένη και το παιχνίδι στο ταμπλό του κόστους χαμένο εξ αρχής. Το εμφιαλωμένο κρασί δεν μπορεί να συναγωνιστεί το χύμα στο κόστος και για αυτό συχνά το δεύτερο θα κερδίζει θέση σε τραπέζια και “ράφια”.
Έχει λοιπόν το παιχνίδι χαθεί οριστικά; Όλοι εμείς οι οινόφιλοι αυτού του τόπου θα αποδεχθούμε την παντοκρατορία της πλαστικής φιάλης; Φυσικά όχι. Τα τελευταία χρόνια άλλωστε το κρασί έχει αρχίσει να αποκτά νέα δυναμική. Οι άνθρωποι του κλάδου, οινοποιοί, έμποροι και επαγγελματίες της εστίασης, δίνουν καθημερινή μάχη για να αποκτήσει το εμφιαλωμένο κρασί τη θέση που του ανήκει. Στον αγώνα αυτό όμως χρειάζονται βοήθεια. Συντονισμένες ενέργειες από το κράτος και τους κλαδικούς φορείς που θα έχουν συγκεκριμένους, μετρήσιμους, εφικτούς στόχους που θα πρέπει να φέρουν άμεσα αποτελέσματα και ένα μακρόπνοο σχέδιο ενδυνάμωσης της θέσης του εμφιαλωμένου κρασιού στο συλλογικό υποσυνείδητο. Ένας συνδυασμός από ελεγκτικούς μηχανισμούς που θα κάνουν την παραγωγή και διάθεση ακατάλληλων οίνων στην αγορά δυσκολότερη και στρατηγικές επικοινωνίας που θα μιλήσουν σε σύγχρονη και κατανοητή γλώσσα στο κοινό.
Το κοινό σήμερα είναι πιο έτοιμο από ποτέ. Οι περίφημοι millennials χαράσσουν τις τάσεις της αγοράς και η gen-z, η πρώτη πραγματικά digital native γενιά, έχει αρχίσει να καταναλώνει αλκοόλ εδώ και χρόνια. Όποιος προσπαθήσει να πλησιάσει αυτό το κοινό μιλώντας για αρώματα φρεσκοκομμένης χλόης ή στάβλου σίγουρα θα προκαλέσει τσουνάμι γέλιου. Κανείς δε ζητά την κατάργηση της οινικής αργκό αλλά αν δεν υπάρξει απλοποίηση στην επικοινωνία το εμφιαλωμένο κρασί θα παραμείνει χόμπι λίγων και όχι απόλαυση των πολλών. Οι καταναλωτές σήμερα περιμένουν μόνο τη φλόγα που θα ανάψει το φιτίλι. Η ευκολία διάδοσης της πληροφορίας είναι πρωτοφανής και η σωστή χρήση των digital media (όχι μόνο των social media) θα είναι ο καταλύτης που μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Ώρα να μιλήσουμε όλοι (ναι και εμείς οι οινόφιλοι) μια απλή και κατανοητή γλώσσα. Το κρασί είναι γεμάτο ιστορίες. Ας τις μοιραστούμε με τους φίλους μας. Ας γίνουμε μέρος μιας εκστρατείας διάδοσής του.
Όσο για το θέμα του κόστους, όλες οι πλευρές πρέπει να διατηρούμε το μυαλό μας ανοιχτό σε νέες ιδέες. Παράλληλα με την εξοικείωση του κοινού και την κατανόηση της σχέσης ποιότητας-τιμής στο εμφιαλωμένο κρασί θα πρέπει να μελετήσουμε τις διαθέσιμες εναλλακτικές. Οικονομικότερες εμφιαλώσεις σε φιάλες άνω των 0,75lt ή και το ακριβώς αντίθετο, wine in the can των 0,33lt αρχίζουν να κερδίζουν θέση στις αγορές του κόσμου. Το κοινό θα ανακαλύψει ευκολότερα την μαγεία της δοκιμής και της ανακάλυψης διαφορών ανάμεσα σε ποικιλίες και blend αν το κόστος είναι προσιτό ενώ οι μεγαλύτερες φιάλες πρέπει να προσφέρουν οικονομία κλίμακος και όχι το παράδοξο στους μη γνώστες της αυξημένης τιμής ανά λίτρο.
Τέλος, το εμφιαλωμένο κρασί θα πρέπει να σταματήσει να είναι ένα προϊόν παραγωγής υπερκέρδους για τον κλάδο της εστίασης. Όταν μία φιάλη φτάνει στον τελικό καταναλωτή πέντε φορές πάνω από το κόστος της, ωθεί τον καταναλωτή στην αγορά χύμα και σίγουρα δεν θεωρείται καλή επιλογή. Ο μόνος τρόπος για να αλλάξει αυτό είναι όλοι εμείς που αγαπάμε το εμφιαλωμένο κρασί να ασκήσουμε πίεση. Έτσι την επόμενη φορά που στα χέρια σας θα έχετε μία υπερκοστολογημένη λίστα κρασιών, μιλήστε. Μεταφέρετε τη δυσαρέσκεια σας. Δεν είναι δείγμα ιδιοτροπίας αλλά πραγματικού ενδιαφέροντος. Οι άνθρωποι της εστίασης έχουν σχεδόν πάντα ευαίσθητες κεραίες και θα ακούσουν το σχόλιό σας.
Το εμφιαλωμένο κρασί είναι μια μοναδική περίπτωση προϊόντος. Κάτω από την ίδια ομπρέλα χωρούν premium ετικέτες, περίεργα πειραματικά κρασιά, προϊόντα από κάθε πιθανή γωνιά του κόσμου, οικονομικές επιλογές για μαζική κατανάλωση και μικρές boutique παραγωγές. Η μόνη κατηγορία που οφείλουμε να κρατήσουμε έξω από αυτή την ετερόκλητη οικογένεια είναι το χύμα, άγνωστης ποιότητας κρασί. Και αυτή είναι μια προσπάθεια που αφορά όλους μας.
Leave a comment